سیستم های مدیریت کیفیت

دندان ها مرواریدهای سفیدی است که گرچه می توانند زیبایی را برای انسان به ارمغان بیاورند ولی در طول زندگی ناملایمات زیادی می بینند. بی توجهی به بهداشت و استفاده نادرست، دندان ها را در معرض خطر پوسیدگی قرار می دهد. سیگارکشیدن و خردکردن برخی مواد غذایی با دندان از جمله عواملی است که سلامت آنها را تهدید می کند. علاوه بر این موارد، برخی مواد غذایی نیز تأثیر منفی روی دندان ها بر جا می گذارد. همچنین علاوه بر مسواک زدن، نخ دندان نیز باید استفاده شود و سالی دو بار برای معاینه به دندانپزشک مراجعه کرد، اما در واقع این کارها کفایت نمی کند و باید بیش از اینها مراقبت دندان ها بود.

:: مسواک بعد از غذا ممنوع

همواره شنیده اید متخصصان دهان و دندان توصیه می کنند روزانه سه بار و پس از هر وعده غذایی دندان های خود را مسواک بزنید، اما این کار نباید بلافاصله پس از صرف غذا صورت گیرد، زیرا اسیدی شدن محیط دهان پس از خوردن غذا، مینای دندان را نرم کرده و ممکن است باعث ساییده شدن و از بین رفتن آن شود. پزشکان هشدار می دهند بهترین زمان برای مسواک زدن دندان ها، ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از صرف غذاست. در این فاصله زمانی، اسیدیته دهان به حالت خنثی درآمده و مینای دندان حفظ می شود. همچنین مسواک زدن با مسواک خیلی سخت و نیز محکم مسواک کردن دندان ها می تواند نابودی مینا را به همراه داشته باشد. بهتر است از مسواک هایی نرم با برس های گرد استفاده شود.

:: نخ دندان

استفاده از نخ دندان برای تمیزی دندان ها و زیر لایه لثه باعث سلامت و حفظ بهداشت لثه می شود ولی گاه محکم مسواک زدن و استفاده نادرست از نخ دندان، التهاب لثه ایجاد می کند که در نهایت به پوسیدگی دندان ها منجر می شود. از سوی دیگر، شما باید بعد از هر بار مصرف مواد غذایی مسواک بزنید، زیرا هر چه تماس دندان با مواد خوراکی بیشتر باشد، احتمال فساد و پوسیدگی بیشتر می شود.

:: معاینه فراموش نشود

دندانپزشکان معمولا توصیه می کنند افراد هر شش ماه برای معاینه دهان و دندان به متخصص مراجعه کنند ولی بسیاری از مردم به این توصیه ها بی توجه هستند. همین مسأله به مرور زمان باعث ایجاد پلاک و جرم روی دندان ها می شود که در نهایت، پلاک عمیقی به وجود می آید. تشکیل جرم روی دندان پس از مدتی ساختارهای حمایتی دندان مانند استخوان های این ناحیه را سست کرده و موجب پوسیدگی می شود.

:: دندان ابزار نیست

برخی تصور می کنند فقط مواد شیرین عامل خرابی دندان ها است غافل از این که برخی مواد مصرفی هم که بافت سفتی دارد می تواند مخرب باشد. به عنوان مثال یخ به دلیل سختی بافتی که دارد، ممکن است باعث دندان درد، ترک خوردن یا حتی شکستن دندان ها شود. تکه کردن آبنبات و یخ، بازکردن در بطری یا گره طناب، باز کردن کیسه های پلاستیکی یا کاغذی با دندان و هزاران کار عجیب و غریبی که گاه افراد با دندان های خود انجام می دهند، از جمله مواردی است که بی احتیاطی در این زمینه می تواند تبعات بدی برای دندان های شما همراه داشته باشد. برخی کودکان عادت دارند هنگام درس خواندن و برای تمرکز بیشتر، سر مداد و خودکار خود را بجوند. فشاری که هنگام این کار به دندان ها وارد می شود، آسیب های بدی به همراه خواهد داشت.

:: ورزشکاران مراقب باشند

ورزش هایی از قبیل فوتبال، بسکتبال، کشتی، بوکس، دوچرخه سواری و انواع دیگری از رشته های ورزشی ممکن است به دلیل خطراتی که برای ورزشکار به همراه دارد، باعث آسیب به دندان ها و شکستگی آنها شود. متخصصان توصیه می کنند بهتر است این افراد هنگام ورزش از محافظ دندان و لثه استفاده کنند تا کمترین آسیب ممکن به دندان ها وارد شود.

:: دندان قروچه

برخی افراد عادت دارند هنگام خستگی یا در شرایط پراسترس یا حتی خواب، دندان هایشان را روی هم فشار دهند که به آن دندان قروچه اطلاق می شود. این کار معمولا باعث از بین رفتن سطح بالایی مینای دندان، شکستگی و پوسیدگی دندان ها می شود.

:: بهداشت دندان سن و سال نمی شناسد

هیچ وقت برای حفظ سلامت دندان ها دیر نیست و از دوره نوزادی تا مرگ باید این روند را ادامه داد. والدین نباید اجازه دهند نوزادان در حالی که شیشه شیر داخل دهانشان است، بخوابند زیرا باقی ماندن شیر یا حتی آب میوه داخل دهان در طول شب دندان ها را در معرض پوسیدگی قرار می دهد. بهترین راه، دور نگهداشتن شیشه شیر از دسترس کودکان هنگام خواب است.

:: سیگار کشیدن ممنوع

سیگار کشیدن به اندازه سایر فرآورده های تنباکو، دندان ها را زرد کرده و باعث بروز برخی بیماری های لثه می شود. تنباکو همچنین خطر ابتلا به سرطان دهان، لب و زبان را افزایش می دهد.

:: مواد خوراکی، عامل خرابی دندان

مواد غذایی را شاید بتوان یکی از شایع ترین دلایل خرابی و پوسیدگی دندان ها برشمرد. نوشابه های گازدار و نوشیدنی های ورزشی حاوی مقادیر بالایی مواد قندی یا مواد اسیدی است. آبمیوه نیز به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی قند می تواند باعث پوسیدگی دندان ها شود، ولی نسبت به نوشیدنی های گازدار گزینه مناسب تری است. معمولا زمانی که سطح دندان ها رنگی می شود، به دلیل جذب بیشتر باکتری ها، احتمال پوسیدگی را افزایش می دهد. به همین دلیل مصرف زیاد چای و قهوه که جزو مایعات رنگی است، به مرور باعث زردشدن دندان ها و فساد آنها می شود. همچنین مواد غذایی سرد و گرم، دردهای دندانی ناگهانی ایجاد می کند.

تمام مواد خوراکی شیرین خطر پوسیدگی را افزایش می دهد؛ به عنوان مثال، پاستیل به دلیل شیرین و نرم بودن به دندان چسبیده و باعث ترشح اسیدهایی می شود که در تماس مستقیم با مینای دندان قرار می گیرد. همچنین مواد غذایی نشاسته ای مانند سیب زمینی سرخ کرده زمانی که روی دندان باقی می ماند، باکتری هایی تولید می کند که پس از حدود ۲۰ دقیقه موجب پوسیدگی دندان ها می شود.

مواد اسیدی و قندی موجود در مواد غذایی مختلف عامل پوسیدگی دندان ها محسوب می شود. مواد قندی بویژه ساکاروز منبع تغذیه میلیون ها باکتری داخل دهان است. باکتری ها باعث ایجاد پلاک های دندانی بوده و اسید لاکتیک تولید می کند که به مرور موجب پوسیدگی دندان ها می شود. ساکاروز بدترین نوع مواد قندی است که بسختی به دندان چسبیده و حتی موقع مسواک زدن نیز خیلی دشوار از دندان جدا می شود.

اسید نیز به طور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی مانند میوه ها تولید می شود. مواد اسیدی بدون نیاز به باکتری ها نیز می تواند پوسیدگی دندان را به دنبال داشته باشد. معمولا بسیاری از اسیدهای تولید شده را با نوشیدن آب می توان خنثی کرد و از بین برد. بنابراین مسواک زدن بلافاصله پس از صرف غذا، به دلیل تولید اسید در داخل دهان می تواند خطر نابودی مینای دندان و پوسیدگی آنها را افزایش دهد. به دلیل وجود فرورفتگی های زیاد روی دندان ها، مسواک زدن آن را نرم کرده و نسبت به اسید تحریک پذیر می کند. علاوه بر مواد قندی و اسیدی، باقی ماندن اضافه مواد غذایی به مدت طولانی در میان دندان نیز از جمله عوامل مخرب به شمار می رود. هر چه باکتری ها زمان بیشتری برای تولید اسید داشته باشند، آسیب های جدی تری به دندان وارد می کنند.

:: با احتیاط غذا بخورید

برخی مواد خوراکی آسیب های جدی به دندان ها وارد می کند که آگاهی از این موضوع می تواند خطر ابتلا به پوسیدگی های دندان را کاهش دهد. سیب به عنوان یک میوه مفید و پرطرفدار، اسید بسیار بالایی دارد. مصرف روزانه یک سیب شما را از پزشک بی نیاز می کند، ولی بهتر است بعد از مصرف سیب دهان را با آب شست وشو دهید. آبنبات های سفت و محکم معمولا حاوی مقادیر بالایی مواد قندی بوده و افراد برای آب شدن آن اغلب آن را می جوند که باعث آسیب به دندان می شود. انواع ترشی به دلیل سرکه فراوانی که در تهیه آن به کار می رود، بشدت اسیدی بوده و به دندان ها آسیب زیادی وارد می کند.

نان سفید، مواد قندی فراوان و بشدت حالت چسبندگی دارد. ذرت بوداده نیز مشخصاتی مشابه نان سفید دارد و در اثر چسبندگی به دندان ها می تواند باعث پوسیدگی آنها شود. ژله و کره بادام زمینی نه تنها باعث تغذیه باکتری ها می شود، بلکه چسبندگی به سطح دندان ها را نیز تسهیل می کند. علاوه بر این، گوشت و مواد پروتئینی نیز حاوی مقادیری مواد قندی بوده و باقی ماندن گوشت میان دندان ها، پوسیدگی را به همراه دارد. رعایت این امور سودبخش می تواند به بهداشت دندان ها کمک کرده و سهم زیادی در سلامت دهان و دندان ایفا کند.

ترجمه ندا اظهری در روزنامه جام جم